مدل زبان بزرگ (Large Language Model) چیست؟

در دهه‌های اخیر، دنیای فناوری و هوش مصنوعی شاهد پیشرفت‌های چشمگیری بوده است. از روبات‌های گفتاری گرفته تا سیستم‌های تشخیص تصویر، هر روزه فناوری‌های جدیدی به زندگی ما اضافه می‌شوند. اما از همه مهم‌تر، یکی از جذاب‌ترین و قدرتمندترین تکنولوژی‌هایی که به طور پررنگ در این دوران برجسته شده، مدل‌های زبان بزرگ یا  LLM‌ ها هستند.

LLM‌ ها به ما این امکان را می‌دهند که متون را نه تنها تفسیر کنیم، بلکه با دقت و سرعتی که پیش از این غیرممکن به نظر می‌آمد، به صورت خودکار تولید کنیم.

در ادامه، به تعریف LLM‌ و ویژگی های کلیدی آن می پردازیم. 

 یک مدل زبانی بزرگ یا LLM نوعی مدل هوش مصنوعی (AI) است که برای درک، تولید و پردازش زبان انسان طراحی شده است. این مدل‌ها با استفاده از الگوریتم های یادگیری عمیق به‌ ویژه معماری‌هایی مانند ترانسفورمرها ساخته شده‌اند و بر روی مقادیر زیادی از داده‌های متنی برای یادگیری تسک های پیچیده مطرح شده در حوزه پردازش زبان های طبیعی آموزش داده می‌شوند.

ویژگی های کلیدی LLM‌ ها:

مقیاس: LLM ها معمولاً بر روی مجموعه داده‌های عظیم شامل میلیاردها یا حتی تریلیون‌ها کلمه آموزش داده می‌شوند. این مقیاس آن‌ها را قادر می‌سازد تا الگوهای زبانی متنوعی را  یاد بگیرند.

 ظرفیت: این مدل ها دارای تعداد زیادی پارامتر هستند که به آنها امکان ذخیره و یادگیری الگوها و روابط پیچیده زبانی را می دهد.

چند منظوره بودن: LLM ها می توانند طیف وسیعی از وظایف پردازش زبان طبیعی را انجام دهند، از جمله تولید متن، ترجمه، خلاصه سازی، تجزیه و تحلیل احساسات، پاسخ به سؤال و غیره.

انطباق پذیری: می توان آن ها را در وظایف یا حوزه های خاص به منظور بهبود عملکرد در وظایف تخصصی یا همسویی با اهداف خاص تنظیم کرد. به بیان دیگر LLM ها این قابلیت را دارند که متناسب با ماهیت درخواست کاربر شخصی سازی شوند و طی فرآیند آموزش مجدد (Fine Tune) روی داده های مربوط به درخواست کاربر، فقط برای یک تسک خاص سرویس ارائه دهند.

عملکرد پیشرفته: LLM ها عملکردی پیشرفته را در معیارهای مختلف درک زبان و تولید متن نشان داده‌اند. این مدل ها اغلب از مدل‌های قبلی پیشی گرفته اند و به عملکرد انسانی در وظایف خاص نزدیک شده اند. به بیان دیگر در LLM ها خاصیت انسانی و طبیعی بودن تقویت شده است به گونه ای که در مرحله تست API ایجاد شده با LLM ها مانند چت بات‌ها (مانند ChatGPT)، برخی از کاربران، طرف مکالمه خود را با انسان اشتباه می گیرند.  

نمونه‌هایی از مدل‌های زبانی بزرگ شامل مدل‌های GPT OpenAI (Generative Pre-trained Transformer) مانند GPT-2 و GPT-3، مدل Bert گوگل (Bidirectional Encoder Representations from Transformers) و RoBERTa فیس‌بوک (Robustly Optimized BERT Approach). این مدل ها در زمینه های مختلف از جمله درک زبان طبیعی، هوش مصنوعی محاوره‌ای، تولید محتوا و غیره کاربرد پیدا کرده اند.