**BIOS** و **بوت لودر** هر دو بخش‌های کلیدی در فرآیند راه‌اندازی یک کامپیوتر هستند، اما وظایف و عملکردهای متفاوتی دارند. در زیر به بررسی تفاوت‌ها و نقش‌های هرکدام پرداخته شده است:

 **BIOS (Basic Input/Output System)**

 تعریف:

BIOS یک نرم‌افزار پایه است که در حافظه غیر فرار (مانند ROM) بر روی مادربرد قرار دارد و در مراحل ابتدایی روشن شدن کامپیوتر اجرا می‌شود. BIOS وظیفه راه‌اندازی و تست سخت‌افزارها و فراهم کردن امکانات اولیه برای تعامل با سیستم‌عامل را بر عهده دارد.

عملکرد:

1. **آزمون و تست سخت‌افزار (POST):** پس از روشن شدن کامپیوتر، BIOS اقدام به تست سخت‌افزارهای اولیه مانند پردازنده، حافظه، و دستگاه‌های ورودی/خروجی می‌کند. این فرآیند به نام POST (Power-On Self-Test) شناخته می‌شود.

2. **پیکربندی سخت‌افزار:** BIOS تنظیمات مربوط به سخت‌افزار مانند ترتیب بوت، سرعت پردازنده، و تنظیمات حافظه را پیکربندی می‌کند.

3. **بارگذاری بوت لودر:** پس از تست و پیکربندی سخت‌افزار، BIOS به بوت لودر اشاره می‌کند و به آن اجازه می‌دهد تا سیستم‌عامل را بارگذاری کند.

مثال:

- BIOS ممکن است شامل تنظیمات برای انتخاب دیسک بوت، تغییر تنظیمات CPU، و تنظیمات حافظه باشد.

 **بوت لودر (Boot Loader)**

 تعریف:

بوت لودر نرم‌افزاری است که پس از BIOS اجرا می‌شود و وظیفه بارگذاری سیستم‌عامل از ذخیره‌ساز (مانند هارد دیسک یا SSD) به حافظه RAM و آماده‌سازی سیستم‌عامل برای اجرا را بر عهده دارد.

 عملکرد:

1. **بارگذاری سیستم‌عامل:** بوت لودر فایل‌های اجرایی سیستم‌عامل را از ذخیره‌ساز به حافظه RAM منتقل می‌کند.

2. **مدیریت چندین سیستم‌عامل:** بوت لودرهای پیشرفته (مانند GRUB در لینوکس) می‌توانند به کاربر این امکان را بدهند که بین چندین سیستم‌عامل انتخاب کند.

3. **پیکربندی:** بوت لودر ممکن است پیکربندی‌های خاصی را انجام دهد، مانند بارگذاری درایورهای اولیه مورد نیاز برای سیستم‌عامل.

 مثال:

- در سیستم‌های ویندوز، بوت لودر معمولاً `Windows Boot Manager` نام دارد، و در لینوکس، بوت لودر معمولاً `GRUB` است.

 **تفاوت‌های کلیدی بین BIOS و بوت لودر:**

1. **مکان و زمان اجرا:**

   - **BIOS:** در مراحل ابتدایی روشن شدن سیستم اجرا می‌شود و وظیفه آن بررسی و پیکربندی سخت‌افزار است.

   - **بوت لودر:** پس از اجرای BIOS و طی کردن فرآیند POST، اجرا می‌شود و وظیفه آن بارگذاری سیستم‌عامل است.

2. **وظایف:**

   - **BIOS:** آزمون سخت‌افزار، پیکربندی تنظیمات اولیه سیستم، و فراهم کردن محیط اولیه برای بوت لودر.

   - **بوت لودر:** بارگذاری سیستم‌عامل به حافظه و آماده‌سازی آن برای اجرا.

3. **محل ذخیره‌سازی:**

   - **BIOS:** معمولاً در حافظه غیر فرار ROM یا حافظه فلش روی مادربرد ذخیره می‌شود.

   - **بوت لودر:** معمولاً در بخش‌های خاصی از دیسک سخت یا SSD ذخیره می‌شود و بخشی از فرآیند راه‌اندازی سیستم‌عامل است.

4. **نقش در راه‌اندازی:**

   - **BIOS:** نقش اولیه در آماده‌سازی سخت‌افزار و تعیین نحوه بارگذاری بوت لودر دارد.

   - **بوت لودر:** وظیفه بارگذاری و اجرای سیستم‌عامل را بر عهده دارد و پس از آن، کنترل را به سیستم‌عامل منتقل می‌کند.

در مجموع، BIOS و بوت لودر هر دو اجزای ضروری در فرآیند راه‌اندازی یک کامپیوتر هستند، اما نقش‌های متفاوتی دارند و در مراحل مختلفی از فرآیند راه‌اندازی عمل می‌کنند.

خلاصه تفاوت بوت لودر و بایاس

BIOS (Basic Input/Output System)

• مکان: در حافظه غیر فرار (مانند ROM) روی مادربرد.
• زمان اجرا: پس از روشن شدن کامپیوتر، قبل از بوت لودر.
• وظیفه: آزمون و پیکربندی سخت‌افزار (POST)، آماده‌سازی محیط برای بوت لودر.

بوت لودر (Boot Loader)

• مکان: در بخش‌های خاصی از دیسک سخت یا SSD.
• زمان اجرا: پس از BIOS، برای بارگذاری سیستم‌عامل.
• وظیفه: بارگذاری سیستم‌عامل از ذخیره‌ساز به حافظه RAM و آماده‌سازی آن برای اجرا.

تفاوت‌ها:

• BIOS تست و پیکربندی سخت‌افزار را انجام می‌دهد.
• بوت لودر سیستم‌عامل را بارگذاری کرده و آماده اجرا می‌کند.